Eind augustus 1914. Het Duitse leger legt de stad Leuven zo goed als volledig in de as. Ook de bibliotheek van de Katholieke Universiteit Leuven wordt volledig vernietigd. In België wordt een scherpe veroordeling door paus Benedictus XV verwacht, maar de reactie is nogal lauw. Het Vaticaan lijkt te talmen. Mgr. Paulin Ladeuze, de toenmalige rector van de universiteit, stuurt daarop een geheim (en niet eerder gepubliceerd) rapport aan de Heilige Stoel. Die ingreep past in een bredere diplomatieke operatie waarbij Belgische professoren en geestelijken vanaf kerstmis 1914 bondgenoten zoeken in het Vaticaan. Via een ondergrondse club met internationaal elan in Rome (de zogenaamde ‘club van vijf’) willen ze de neutrale houding van de paus veranderen. Mgr. Eugenio Pacelli, de latere paus Pius XII, zou hierin een actieve rol spelen.
Johan Ickx werkt op het Vaticaan en is doctor in de kerkelijke geschiedenis, licentiaat in de godsdienstwetenschappen en baccalaureus in de filosofie en in de theologie. Zijn boek De oorlog en het Vaticaan werd vorig jaar bekroond met onze Romulusprijs en geeft een tot op heden onbekend stukje geschiedenis prijs van de diplomatie in het Vaticaan na de vernietiging van Leuven tijdens de eerste Wereldoorlog, een gebeurtenis die zoals het zich nu laat aanzien deel uitmaakte van een complot. Van Duitse vergelding tegenover de bevolking die op Duitse troepen zou geschoten hebben was blijkbaar geen sprake, de vernietiging gebeurde gepland en doelbewust. De pauselijke nuntius Tacci in Brussel en vooral zijn zaakgelastigde Mgr. Emanuele de Sarzana speelden in de nasleep van deze gebeurtenissen een dubieuze en kwalijke rol die tot nog toe niet bekend was. Ook dat komt in dit boek aan bod, net als hoe met beide heerschappen wordt afgerekend. Het boek behalve in het Nederlands inmiddels ook vertaald in het Frans en het Italiaans. Auteur Johan Ickx geeft voor S.P.Q.R. een lezing over deze gebeurtenissen. Plaats: Lokaal A.1.3. in cultureel centrum Romaanse Poort, Brusselsestraat 63, 3000 Leuven.